Sven Schuitema Voorzitter

Tussen de oren

Dit jaar was er een prominente plek voor Defensie in de troonrede, vanzelfsprekend het gevolg van de oorlog in de Oekraïne. Positief is dat eindelijk het besef is doorgedrongen dat Defensie en de veiligheid die zij kan bieden een belangrijke kerntaak is van de overheid. Jammer dat er opnieuw een oorlog voor nodig is om dit te bewerkstelligen. Laten we hopen dat dit besef nu voor langere tijd tussen de oren blijft hangen, ook dat de NAVO-norm van 2% van het bbp een minimum is en geen maximum dat met hangen en wurgen wordt gehaald.

Opvallend in de troonrede was de opsomming van de kerntaken van de overheid, waar dit kabinet meer in wil investeren. Na jarenlange afbraak op talloze terreinen is men kennelijk tot inkeer gekomen. Zaken die wij als vakbond al lange tijd benadrukken, zoals ‘We roepen op 4 en 5 mei te gemakkelijk dat vrijheid niet vanzelfsprekend is’ en ‘Vast werk is de norm’ maakten nu deel uit van de troonrede. Zou het kabinet het licht gezien hebben? De afgelopen kabinetten Rutte maakten ons sceptisch. We zijn echter niet doof voor de oproep om vooral er samen voor te gaan zorgen dat we de problemen in dit land de baas worden. Klagen dat ‘de andere partij’ tot dezelfde inzichten als jou is gekomen, is eigenlijk ook een beetje vreemd. Laten we er dus vooral blij mee zijn.

Natuurlijk moeten we de exacte uitwerkingen nog zien, maar er lijkt in elk geval aandacht te zijn voor de stijgende prijzen. We moeten nog kritisch kijken naar de maatregelen die dit kabinet neemt op het gebied van lastenverlichtingen. Daar waar de gaten in de koopkracht nog te groot zijn, zullen we de werkgever Defensie aanspreken op haar verantwoordelijkheid. De minister van financiën heeft immers zelf aangegeven dat ook werkgevers in de buidel zullen moeten tasten voor fors meer loon. Daarbij heeft zij zich vast gerealiseerd dat ook de overheid vaak een werkgeversrol heeft. Als de loonsverhoging van 3,65% in 2023 onvoldoende is om grote gaten te dichten, dan zullen we daar naar moeten kijken.

Zorgen zijn er in elk geval over de werkdruk. Het is goed dat dit kabinet extra aandacht besteedt aan de veiligheid van de hoeders van onze rechtsstaat, onder wie advocaten, rechters en journalisten. Iemand moet die veiligheid echter bieden. De Koninklijke Marechaussee (KMar) vervult hierbij een belangrijke bewakings- en beveiligingsrol. De organisatie loopt in dit taakveld op tegen de grenzen van de beschikbare capaciteit. Meer vragen van marechaussees zal voorlopig moeten leiden tot politieke keuzes als het gaat om de inzet van die beperkte capaciteit. Dit in elk geval tot het moment dat de KMar over voldoende mensen beschikt om haar taken te kunnen uitvoeren. Dit is een extra motivatie om de arbeidsvoorwaarden op peil te houden en om deze positief door te ontwikkelen, zodat mensen ook bij de KMar willen (blijven) werken.

Ook opvallend in de troonrede was de blik op het verre verleden. Niet zelden zijn militairen in dat verleden ingezet ten behoeve van de toen geldende belangen van ons Koninkrijk. Deze belangen vinden we in de huidige tijd vaak verwerpelijk. We moeten ervoor waken dat de militairen van toen, of zelfs de militairen van nu, de kop van jut worden in dit soort verrekeningen met het verleden. Net als vandaag zijn het politieke keuzes die tot de inzet van onze militairen leiden. Het is voor de politiek belangrijk om zichzelf een spiegel voor te houden en om er bovenal van te leren, zodat zij onze militairen in de toekomst zorgvuldig inzet. Van het verleden leren voor de toekomst zou een belangrijk uitgangspunt moeten zijn. Al is het maar omdat er nog voldoende crises op ons zullen afkomen, waarbij de inzet van onze krijgsmacht keihard nodig is. 

Ik sluit af met een groot punt van zorg. En dat is de vraag of al onze politici in staat zullen zijn om nu eindelijk weer eens naar de lange termijn te gaan kijken. Dit is zeker voor de kerntaken van onze overheid van belang en niet in de laatste plaats voor Defensie dat simpelweg nog decennia nodig heeft om weer op te bouwen. Ik vrees echter dat ik tijdens de komende Algemene Beschouwingen weer het gevoel ga krijgen naar een theatershow te kijken waarin politici over elkaar heen buitelen om met de meest opvallende oneliner over de waan van de dag te komen. En dit alles met het doel om uiteindelijk te kunnen plaatsnemen in een talkshow of nieuwsuitzending of om een smeuïg en ongefundeerd artikel in de krant te krijgen. Dat is slecht voor ons land én voor Defensie.