Rechter buigt zich over AOW-gat oud-militairen Uitspraak over zes weken

Voorafgaand aan de zitting werden betrokken MARVER- en AFMP-leden bijgepraat over alle ontwikkelingen met betrekking tot het AOW-gat. Leden die een bezwaarschrift hebben ingediend, belanghebbende zijn in het proefproces en na afloop ook bij de rechtszitting aanwezig zouden zijn. AFMP-voorzitter Anne-Marie Snels en beleidsmedewerker Jaqueline van Rossum praatten de leden bij over diverse ontwikkelingen sinds de politiek in 2010 besloot de AOW-gerechtigde leeftijd geleidelijk te verhogen naar 67 jaar.

Wat hebben de MARVER en de AFMP sinds dat politieke besluit allemaal gedaan om het AOW-gat waarmee afgezwaaide militairen worden geconfronteerd gedicht te krijgen? Er is steeds op drie borden geschaakt:

• Overleg/onderhandelingen met defensie
• Politieke lobby
• Juridische procedures

Daarbij was het steeds wikken en wegen wat op enig moment het verstandigst was; onderhandelen of procederen. Want als je juridische procedures te vaak verliest, verzwakt dat je onderhandelingspositie. Tussentijds is steeds gelobbyd, als AFMP en MARVER, maar ook samen met de vakcentrale FNV.

Overleg en onderhandelen
Vele malen hebben wij (en andere bonden) aan de overleg- en onderhandelingstafel ingebracht dat er een structurele oplossing moest komen voor het AOW-gat. Defensie bleek halsstarrig. Pas in 2015 toonde de minister zich bereid tot het afspreken van een voorlopige compensatieregeling voor het AOW-gat. Maar die levert bij lange na geen volledige compensatie op: militairen houden daardoor een AOW-gat van minimaal 300 euro per maand en vaak meer. We kennen voorbeelden waarbij mensen onder het bijstandsniveau komen.

De voorlopige compensatieregeling werd vastgelegd in het eerste Deelakkoord Arbeidsvoorwaarden. Dat werd door de ACOP (AFMP/MARVER/FNV Overheid) niet ondertekend, omdat het overgrote merendeel van onze leden daarmee niet akkoord ging.

Politieke lobby
De MARVER/AFMP hebben de afgelopen jaren, alleen en samen met de FNV, voortdurend gelobbyd richting Tweede Kamer en Eerste Kamer. Via diverse FNV-manifestaties is aandacht van de politiek gevraagd voor het AOW-gat, óók voor AOW-gat bij defensie. De politiek heeft echter niet willen luisteren en blijft volstrekt voorbijgaan aan de bijzondere positie van militairen en het verplichte leeftijdsontslag.

Juridische procedures
Er zijn de afgelopen jaren veel juridische procedures over het AOW-gat gevoerd, zowel door afzonderlijke defensievakbonden als in allerlei samenwerkingsverbanden. Een deel van die rechtszaken loopt nog. In 2013 startten de MARVER, AFMP en NPB samen met andere FNV-bonden en defensiebonden een procedure die draait om de vraag of we als vakbonden voor een collectief van leden kunnen opkomen, zodat we niet in elke afzonderlijke zaak hoeven te procederen en ook toekomstige gevallen mee kunnen nemen. Die zaak loopt nog.

In een aantal gevallen waren er positieve uitspraken, zoals in juli 2016 de door de VBM gewonnen zaak voor de Centrale Raad van Beroep (CRvB) over de burgers bij defensie. Tot nu toe zijn die positieve juridische uitspraken nog geen reden geweest voor de werkgever om het AOW-gat structureel op te lossen.

Wat betekent uitkomst CRvB?
Kortweg stelt de CRvB over het AOW-gat voor burgers bij defensie het volgende

• De AOW-compensatieregeling is onvoldoende. Belanghebbenden krijgen te maken met een té groot inkomensverlies.
• Het eerder laten ingaan van het ABP-pensioen (voordat men de AOW-uitkering ontvangt) benadeelt de belanghebbenden omdat men dan gedwongen genoegen moet nemen met een lager ABP-pensioen. Je moet je pensioen immers naar voren halen en krijgt dan een flink lager pensioen de rest van je leven.
• Daarom moet de minister van Defensie volgens de CRvB een nieuwe regeling bedenken voor de gedupeerden.

Of de rechtbank rekening houdt met deze CRvB-uitspraak in haar oordeel over het AOW gat voor militairen zal moeten blijken.

Rechtszitting 25 augustus
De rechtszitting vond plaats in Den Haag, voor een meervoudige rechtbank met drie rechters. De gezamenlijke inzet van de bonden was: er is sprake van leeftijdsdiscriminatie voor militairen. Ook voor hen moet een goede compensatieregeling voor het AOW-gat komen. Duidelijk is dat de verlenging van de UGM alle problemen oplost.

In de zaal waren een kleine negentig belanghebbenden aanwezig, militairen met een AOW-gat die reeds in bezwaar zijn gegaan. Er was namelijk sprake van een proefproces. Het uiteindelijke rechterlijke oordeel in de zaken die voorlagen geldt dan voor alle identieke zaken. Dus ook voor het merendeel van de aanwezige militairen.

To the point
Veel werk wordt voorafgaand aan de rechtszitting verricht, zoals het indienen van het beroepsschrift, verweerschrift en andere inhoudelijke stukken. Rechters hebben er vaak een broertje dood aan als juristen al deze informatie in het pleidooi tijdens de rechtszitting gaan herhalen. De toelichting van de bondsjuristen, onder wie onze jurist Wiebe Herweijer, was dus kort maar krachtig. De vragen van de rechter to the point.

De advocaat van de werkgever – de minister had deze keer de landsadvocaat ingehuurd – reageerde uitvoerig op de argumenten van de bonden. Hij was daar wat selectief in, ook naar de mening van de voorzitter. De rechters stelden dus ook aan de landsadvocaat een aantal vragen. Mr. Van Arkel maakte zich niet populair bij de aanwezige militairen door bijvoorbeeld te stellen ‘dat militairen geen excessieve inkomensterugval hebben’. Dat leidde tot flink tandengeknars op de publieke tribune. Je zult maar veertig jaar gediend hebben, je leven in de waagschaal hebben gesteld en nu met een uitkering onder bijstandsniveau zitten. Loek van den Heuvel formuleerde de gevoelens van de achterban uitstekend, en kreeg daarvoor een luid applaus.

Hoe verder?
De rechtbank doet in principe over zes weken uitspraak. Hoe dat oordeel ook uitpakt, er blijven daarna nog legio (juridische) mogelijkheden over, waaronder hoger beroep bij de CRvB. Onze politieke lobby zal doorgaan. Eén ding is wat ons betreft duidelijk: we blijven strijden voor een structurele oplossing van het AOW-gat, maar het geld dat daarvoor nodig is kan niet uit de arbeidsvoorwaardenruimte komen. De politiek heeft het probleem veroorzaakt, die mag het ook oplossen. Daar moet de minister wat ons betreft héél hard haar best voor gaan doen.

Zodra de uitspraak van de rechter er is, zullen wij u weer informeren.