Themadag Diversiteit: Investeer in scholing en vorming

Kom uit die bubbel!
In een goedgevulde zaal brak NPB voorzitter Jan Struijs het ijs met een bevlogen toespraak die nog uiterst actueel was ook. Die ochtend opende de Volkskrant met een artikel over het te verwachten tekort aan agenten door de pensioengolf. Het is dan een logische stap om ook meer allochtonen aan te nemen. Maar ja, die voelen zich wat minder veilig bij de politie. Dat bleek begin deze maand bij het aanbieden van een zwartboek aan korpschef Erik Akerboom. Hierin noteerden 26 agenten onfrisse staaltjes discriminatie van henzelf door ‘collega’s’. “Dat zwartboek was mij niet vreemd,” aldus Struijs. “We moeten nu mbo’ers binnenhalen bij de politie. Die moeten we dan wél gaan koesteren.”
Volgens Struijs dreigt de politie de aansluiting bij de multiculturele en diverse maatschappij kwijt te raken als zij zelf geen afspiegeling ervan is. “Dan trekken we ons terug. Bij veel collega’s is de kans dat ze in hun wijk collega’s en burgers met een andere (migratie)achtergrond tegenkomen nihil. Praktisch gezien kun je alleen uit die die bubbel komen door te rouleren. Verder zijn politiemensen wel aanwezig bij conflicten, maar eigenlijk nooit als er iets leuks gebeurt. Daar moeten ze zich ook laten zien. Er is dus werk aan de winkel, en dat moeten we stimuleren.” Pas op met geintjes over een andere kleur, afkomst of ziekte, besluit Struijs. “Het is niet zo van: hé, het is maar een geintje. Want het raakt mensen in hun hart.”

Meng je in de discussie!
Als de Nationale Politie volgens korpschef Erik Akerboom iedere collega een veilig werkklimaat wil bieden, moet het debat over hoe je collega’s figuurlijk gesproken omarmt wel kunnen plaatsvinden. “Dat vraagt veel van de partijen. Zo betekent het dat we anders moeten gaan opleiden. Daarbij gaat het om veel meer dan een hoofddoekje of een kleur; het gaat om legitimiteit. Zijn we als organisatie betrouwbaar en kunnen we het hoofd bieden aan alle problemen? Hebben we de juiste competenties in huis?” Het gaat dan niet alleen om politiemensen die makkelijker contact kunnen maken met burgers die ook een andere culturele oriëntatie hebben. “Het gaat ook om zaken als: hebben we voldoende mensen die cybercrime tegengaan, hebben we wel voldoende jongeren? De discussie over inclusie heeft een lang verleden. Soms was dit de wens van de Tweede Kamer, maar nu is het meer dan ooit noodzaak. Doen we niets, dan verliezen we onze legitimiteit.” Ook Akerboom benoemde de door Struijs schetste bubbel, en hoe hieruit te komen. “Een politiechef zei: dit betekent dat ik plaats moet maken voor onze collega’s. Als je zoals hij plaats maakt voor iemand met meer competenties op dat gebied, vind ik dat een moedig statement.” Er komen veel emoties kijken bij dit thema, weet ook Akerboom. “Maar als er ergens in een werksituatie of op een internetforum een ongemakkelijk of pijnlijk verhaal wordt verteld, zeg ik: meng je in de discussie! Ook als er extremiteiten worden geuit, want die geluiden verdienen tegenspraak. En dus óók als er in de auto of tijdens de wacht die foute opmerking wordt gemaakt.” Maar, zo klinkt de vraag: We hebben al zoveel gepraat, wanneer gaan we wat doen? Akerboom: “We doen al iets in de werving en bij opleidingen.”

Investeer in onderwijs en vorming
Ook spreker Prof. Dr. Desiree Verweij wees op het belang van het aandacht besteden aan diversiteit tijdens de opleiding. Andersheid wordt pas omarmd als we elkaar leren kennen, vertelde ze allereerst. Waarbij ze erop wees dat diversiteit in de natuur heel gewoon is. Dát vinden we allemaal geweldig, maar niet als het om mensen gaat. Vreemd eigenlijk.” Ze schetste de gang van zaken bij Defensie waar intussen veel mensen een beetje moe van worden: er is een schending van de integriteit, er komt een onderzoekscommissie en dan volgt een gedragscode. “Ik heb de laatste 18 jaar bij Defensie al vijf gedragscodes voorbij zien komen. Ik wil niet zeggen dat je zoiets niet moet doen, maar dit is reactief beleid en niet proactief.” Hoe het dan wel moet? Door te investeren in onderwijs en vorming. “Het belang en de erkenning van waarden moet gezien worden. Er dient ook sprake te zijn van emotionele betrokkenheid, anders werken waarden niet. Zoiets wordt vaak vergeten, en dan verschijnt er weer een commissie. Zonder emotionele betrokkenheid stompen mensen af, worden ze cynisch en dat kan leiden tot normoverschrijdend gedrag.”

Voer moreel beraad
Een complicerende factor is dat de Nationale Politie en Defensie waarden al hoog in het vaandel hebben staan. Deze waarden, zoals uniformiteit, wij-gevoel en kameraadschap, kunnen volgens Verweij op gespannen voet staan met diversiteit. “Maar juist dáár moet die spanning bespreekbaar worden. Er is een moreel beraad nodig, waarbij men elkaar vragen stelt. Maar alleen als er geen sprake is van agressie, want aan dat soort debatten heb je niets. Zijn mensen vervlakt of cynisch, en hebben ze dus weinig tot niets met de waarden die bij inclusiviteit horen, dan kan het gesprek eerst daarover gaan.” Een defensiemedewerker vroeg de spreekster: wat betekent dit voor onze instructeurs? Wat moeten zij overbrengen? Verweij: “Er is een verdiepingscursus militaire ethiek opgezet. Dat zijn drie periodes van drie weken lang waarin wordt gewerkt aan tools waarmee men anderen ethiek kan bijbrengen.” Dat stelde AFMP-voorzitter Anne-Marie Snels nog niet helemaal gerust. “Mijn zorg is dat de instructeurs die dat ook echt nodig hebben al jarenlang meedraaien in de organisatie.” Daarom is er volgens Verweij rekening gehouden met terugkomdagen en intervisie. “Het is inderdaad niet iets dat je zomaar gerealiseerd hebt. Maar het is wel een stap.”

Wees een ridder
Tijdens de themadag was er in een paneldiscussie ook aandacht voor chronisch zieken. En hield Saskia Maarse een prachtig verhaal over de Nederlandse cultuur en de wonderlijke voorbeelden (zoals onpersoonlijke kringgesprekken bij verjaardagen) in de ogen van buitenlanders. Spreker kol. Lt. Mostafa Hilali hield het gehoor spiegels voor met prikkelende uitspraken. En Adrie de Herdt had een geestig betoog over hoe je je het beste kunt verhouden tot mensen uit andere culturen: wees een ridder. Meer hierover op www.ridderfactor.nl.
Al met al was het een geslaagde dag.